Robert Capa
Robert Capa, pseudoniem van Endre Ernő Friedmann (Boedapest, 22 oktober 1913 – Thái Bình, 25 mei 1954) was een Hongaars-Amerikaanse oorlogsfotograaf van Joodse komaf. Hij bracht verslag uit van vijf gewapende conflicten in de 20e eeuw: de Spaanse Burgeroorlog, de Tweede Chinees-Japanse Oorlog, de Tweede Wereldoorlog, de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948 en de Eerste Indochinese Oorlog.
Het pseudoniem ‘Robert Capa’ werd in 1934 bedacht door zijn geliefde, oorlogsfotografe Gerda Pohorylle, en was in eerste instantie vooral een merk, waaronder ook andere fotografen hun werk verkochten. Cápa, dat ‘haai’ betekent in het Hongaars, was een Amerikaans klinkende naam die hen toeliet niet als Joods geïdentificeerd te worden. Later ging Gerda voor zichzelf het pseudoniem ‘Gerda Taro’ gebruiken, en toen ze in 1937 op 26-jarige leeftijd sneuvelde, ging Friedmann alleen door onder de naam ‘Robert Capa’.
Op jonge leeftijd verliet Friedmann Hongarije wegens zijn politieke betrokkenheid bij de linkse opposanten van de toenmalige dictator Miklós Horthy. Hij werd één keer gearresteerd (in 1931), waarna hij naar Duitsland emigreerde. Nadat in 1933 de fascisten aan de macht kwamen verhuisde Friedmann eerst naar Wenen en daarna naar Parijs (1934). Daar leerde hij de Duitse fotografe Gerda Taro kennen, met wie hij niet alleen een samenwerking begon, maar die ook zijn vriendin werd. Gerda Taro overleed in 1937, tijdens haar werk als (de eerste vrouwelijke) oorlogsfotograaf, nadat haar auto was aangereden door een terugtrekkende republikeinse tank in de buurt van de Spaanse stad Brunete.
De vallende soldaat
Van 1936 tot 1939 verbleef Robert samen met Gerda Taro in Spanje om de Spaanse Burgeroorlog te documenteren vanuit het antifascistische kamp van de republikeinen. Hun foto’s werden onder meer in het Amerikaanse tijdschrift Life gepubliceerd. Op 5 september 1936 maakte Capa de foto die later bekend werd als de “vallende soldaat” (officieel “Loyalist Militiaman at the Moment of Death, Cerro Muriano, September 5, 1936”). De foto, een van de iconische beelden van de Spaanse Burgeroorlog, is altijd toegeschreven aan Robert Capa, maar is mogelijk door Gerda Taro genomen. In de jaren 70 werd gesuggereerd dat de foto in scène was gezet en daardoor kwam een langdurige controverse op gang. Onderzoek in de jaren negentig bracht ten slotte aan het licht dat het toch om een authentieke opname gaat; de “vallende soldaat” werd (op basis van ander fotomateriaal, documenten en een getuigenis) geïdentificeerd als Frederico Borrell García.
Landing op Omaha Beach
Capa’s bekendste werk in de Tweede Wereldoorlog was de fotoreportage van de landing op Omaha Beach op 6 juni 1944 (D-Day), waar hij met de eerste aanvalsgolf mee aan land zwom gewapend met twee Contax II-camera’s en verschillende filmrolletjes. Van de 108 opnames die hij toen maakte zijn er echter slechts acht bewaard gebleven wegens een fout tijdens de ontwikkeling van de negatieven.
Magnum Photos
Na de Tweede Wereldoorlog, in 1947, richtte Capa samen met Henri Cartier-Bresson, David Seymour, William Vandivert en George Rodger het persfotoagentschap Magnum Photos op.
Dood
Een van Capa’s bekendste uitdrukkingen was “If your photo is not good enough, your not close enough”. Voor een oorlogsfotograaf een behoorlijke uitdaging. In 1954 werd hij door Life gevraagd fotoverslag uit te brengen van de Eerste Indochinese Oorlog in Zuidoost-Azië. Capa had eerder bezworen nooit meer aan een fotoverslag van een oorlog te beginnen, maar toch aanvaardde hij deze opdracht en voegde zich samen met twee andere Time-Life-journalisten (John Mecklin en Jim Lucas) bij een Frans regiment in het oorlogsgebied. Op 25 mei 1954 passeerde dat regiment een gevaarlijke zone die onder vijandelijk vuur lag, maar Capa besloot toch de auto even te verlaten om foto’s te nemen van de troepenbeweging. Deze beslissing bleek fataal: Capa stapte op een landmijn waarbij hij zijn linkerbeen verloor en zware borstwonden opliep. Hij werd nog naar een veldhospitaal gebracht maar was bij aankomst daar al overleden.